چای گیاهی با قدمت ۳ هزار ساله است که کمتر از ۱۱۵ سال از عمر ورودش به ایران می گذرد. زمانی که
حوالی سال ۱۲۸۰، نحوه برداشت از گیاه چای و مصرف آن به ایرانیان عرضه شد، شاید کسی فکرش را هم
نمی کرد که این نوشیدنی گرم و دلپذیر، به نوشیدنی شماره یک کشور تبدیل شود و جای قهوه را در قهوه خانه
ها بگیرد.
چای سیاه در جهان جایگاه خاصی دارد و بعد از آب، دومین نوشیدنی پرمصرف دنیاست. در ایران نیز چای سیاه
طرفداران بسیار زیادی دارد و در تمام میهمانی‌ها و دورهمی‌ها یکی از نوشیدنی‌های اصلی به‌شمار می‌رود.
چای سیاه نوشیدنی بومی کشور چین است. اما امروزه در بسیاری از کشورها کشت و فرآوری می شود. به طور
کلی تمام چای ها از یک نوع گیاه به دست می آیند و فقط مراحل فرآوری آنها با یکدیگر فرق می کند.
چای سیاه در طب سنتی پیش از اینکه به‌عنوان نوشیدنی مصرف شود، برای مصارف دارویی مورد استفاده قرار
می‌گرفت چرا که غنی از آنتی اکسیدان است.
40 درصد از وزن برگ چای خشک را پلی فنول‌ها تشکیل می‌دهند.
ترکیبات چای می‌تواند شامل موارد زیر باشد :
- آمینواسیدها
- آنزیم‌ها
- کافئین
- میرال‌ها (مواد معدنی)
- ویتامین‌ها
- متیل گزانتین
- تا 700 نوع عطر (بوی) مختلف چای
بزرگ‌ترین گروه از ترکیبات چای، «تانن» یا همان «پلی‌فنول» است. یک فنجان بزرگ چای حدود 240 میلی
گرم پلی‌فنول دارد.
ترکیبات پلی فنول مقداری از طعم و رنگ چای را تأمین می‌کند و هم دارای ویژگی پیشگیری و درمان
بیماری‌های صعب‌العلاج به دلیل داشتن مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان است.
ترکیبات چای که بر حالت روحی انسان تأثیر مثبت و آرامش بخش خاص می‌گذارد عبارت از کافئین و تیانین
است.
اکسیداسیون چای، پس از چیده و انباشته شدن برگ‌های چای با شکستن دیواره‌های سلولی شروع می‌شود.
کاتچین‌ها و آنزیم‌های برگ چای باهم مخلوط شده و باعث تیره شدن رنگ برگ چای می‌شود.
در مرحله‌ی فرآوری چای، پلی‌فنول‌ها تبدیل به «تئافلاوین» و «سروبیدین» می‌شوند.
در هنگام ریختن آب جوش بر روی چای و نیز دم کشیدن چای، ابتدا کافئین و بعد فنولیک‌ها از چای خارج
شده و وارد آب داغ می‌شوند.
تفاوت چای سیاه و چای سبز
چای سیاه و چای سبز تا حدودی فواید مشابهی دارند، آنها از یک گیاه گرفته می‌شوند و تفاوت آنها در فرایند
فرآوری آنها است.
فرآیند اکسیده کردن زمانی اتفاق می‌افتد که برگ‌ها به مدت طولانی در معرض هوا قرار بگیرند.
به‌عبارت دیگر برگ‌های چای سیاه بیشتر خشک می‌شوند. آنزیم‌ها، مواد شیمیایی موجود در برگ‌ها را تجزیه
می‌کنند و باعث ایجاد رنگ تیره در چای سیاه می‌شوند.
اگر اکسیداسیون بسیار کم انجام شود، چای سبز می‌ماند و اگر اکسیداسیون کامل انجام شود، چای سیاه به
دست خواهد آمد.
اکسیداسیون، آنتی اکسیدان چای را کاهش می‌دهد و در عوض، میزان کافئین آن را افزایش می‌دهد.
همچنین در چای سیاه در مقایسه با چای سبز، مواد افزودنی بیشتری وجود دارد.
در مقابل، چای سبز از برگ‌هایی تهیه می‌شود که اکسید نشده‌اند. فرایند اکسیده شدن ممکن است فوایدی در
چای سیاه ایجاد کند که در چای سبز وجود ندارد.
تقویت سیستم ایمنی بدن
چای سیاه غنی از آنتی اکسیدان ها است که به تغذیه رادیکال های آزاد اکسیژن کمک می کنند.
رادیکال های اکسیژن تمایل دارند دی ان ای را تغییر دهند و عملکرد سلول عادی را مختل کنند.
این می تواند منجر به التهاب و فعال سازی مسیرهای التهابی شود که به نوبه خود می تواند بدن را در
حالت استرس قرار دهد. چای سیاه به بیرون ریختن رادیکال های اکسیژن کمک می کند در نتیجه به بازیابی
سلول و عملکرد بدن کمک می کند و ایمنی را افزایش می دهد.
مصرف چای می تواند به از بین بردن میکروب‌ها و باکتری‌های مضر کمک کند و آسیب سلول‌ها در بدن را
کاهش دهد. تانن موجود در چای سیاه به مبارزه با ویروس هایی مانند آنفلوانزا، اسهال خونی و هپاتیت کمک
می‌کند.
بهبود سیستم گوارش
چای سیاه حاوی خواص ضد‌میکروبی است که با کمک به ترمیم مخاط دستگاه گوارش، مواد مضر را از بین
می‌برد و باکتری‌های روده را بهبود می‌بخشد. مطالعات نشان می‌دهند چای سیاه به عنوان یک پروبیوتیک
عمل می‌کند و روند هضم را بهبود می‌بخشد.
پلی‌فنول‌ها و تانن موجود در چای سیاه باعث از بین رفتن از باکتری‌های ایجاد کننده پوسیدگی دندان می‌شوند
و بوی بد دهان را به شدت کاهش می‌دهند.
بهبود سلامت استخوان ها
با افزایش سن استخوان ها شروع به تحلیل رفتن می کنند.چای سیاه تراکم استخوانها را حفظ می کند و
جایگزینی برای کلسیم است و خطر شکستگی را کاهش می دهد.
کاهش خطر بیماری پارکینسون
پارکینسون یک بیماری عصبی کشنده است که بیشتر بر افراد مسن تاثیر می گذارد. اما امروزه نسل جوان به
دلیل استرس، سبک زندگی ناسالم، ژن ها و غیره نیز تحت تاثیر قرار می گیرد و پلی فنول های چای تاثیری
منفی بر مغز دارند.
کاهش تشکیل سنگ کلیه
سنگ کلیه بسیار دردناک و شایع است. این امر ناشی از افزایش دفع مواد تشکیل کریستال مانند ادرار، کلسیم
و اسید اوره است. خوشبختانه، نوشیدن چای سیاه می تواند خطر تشکیل سنگ کلیه را تا 8 درصد کاهش دهد.
کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر
آلزایمر نوعی از جنون است که باعث از دست رفتن حافظه می شود و بر رفتار و فرآیند تفکر تاثیر می گذارد.
مصرف چای سیاه می تواند خطر بیماری آلزایمر را کاهش دهد.
کمک به درمان اسهال
نوشیدن چای سیاه می تواند به درمان اسهال کمک کند. چای سیاه می تواند کلسترول را تا 20 درصد کاهش
دهد. بنابراین دفعه بعد که معده ناراحتی دارید یک فنجان چای سیاه را برای تسکین سیستم گوارشی در نظر
بگیرید.
کمک به کاهش وزن
مولکول‌های چای سیاه بزرگتر از انواع دیگر چای هستند. این بدان معناست که مولکول‌های چای سیاه، زمان
بیشتری را در روده کوچک می‌مانند و فرایند هضم را طولانی‌تر می‌کنند.
دانشمندان معتقدند که وجود این مولکول‌ها در روده کوچک به افزایش جمعیت باکتری‌های مفید در روده
کمک می‌کند. در نتیجه، بافت های کبدی رسوبات چربی را با کارایی بیشتری می‌سوزانند.
کافئین موجود در چای، سطح انرژی و میزان سوخت‌وساز را افزایش می‌دهد. نوشیدن چای سیاه قبل از ورزش
می‌تواند به بدن شما کمک کند تا عملکرد بهتری داشته باشد و سریع‌تر وزن کم کنید.
کافئین موجود در چای، دمای بدن را افزایش می‌دهد. وقتی دما افزایش می‌یابد، واکنش‌هایی را در بدن ایجاد
می‌کند که منجر به افزایش سوخت‌وساز مواد مغذی و ویتامین‌ها و در نهایت چربی سوزی می‌شود.
ضد سرطان
تحقیقات انجام شده توسط موسسه ملی سرطان نشان می‌دهد که پلی فنول‌های موجود در چای ممکن است
رشد تومور را کاهش دهد.
مصرف چای سیاه بر کاهش سرطان موثر است، اما بر روی انواع کمی از سرطان‌ها تأثیر می‌گذارد. مطالعات
نشان داده‌اند که چای سیاه ممکن است تأثیر مثبتی بر سرطان مثانه، ریه و پروستات داشته باشد.
کافئین
کافئین ماده‌ای است هوشیار کننده، برای تقویت حافظه مفید است، این ماده دردهای عضلانی را کم می‌کند،
همچنین دردهای بدن بر اثر کم‌خوابی را نیز کاهش می‌دهد.
کافئین از دچار شدن شخص به بیماری آلزایمر جلوگیری می‌کند.
کافئین، جلوی برخی اسپاسم‌ها مانند اسپاسم و پرش پلک چشم را می‌گیرد.
کافئین در پیشگیری از سرطان پوست مؤثر است.
کافئین در کنترل وزن می‌تواند مؤثر واقع شود و کسانی که مرتب کافئین مصرف می‌کنند نسبت به کسانی که
مصرف کافئین ندارند راحت‌تر قادر به حفظ وزن مورد نظر خود هستند.
چای دارای مقدار کمی کافئین می باشد، به همین دلیل ضربان قلب را بالا نمی برد و در عوض جریان گردش
خون را منظم می کند و سبب افزایش انرژی و توان بدنی می شود. گفتنی است که این نوشیدنی سبب بهبود
بیماری های تنفسی و برونشیت نیز می شود.
موثر در رفع خستگی و استرس
استرس و خستگی ناشی از فعالیت های مختلف می تواند در طی شبانه روز سراغ هر فردی بیاید. در این هنگام
است که افراد به دنبال یک ماده غذایی و یا نوشیدنی دلچسبی برای رفع این مشکلات می روند.
نوشیدن این چای و حتی استشمام بوی آن می تواند سبب رفع خستگی های روزانه و استرس های ناشی از
ترشح بیش از حد هورمون کورتیزول در مغز شود.
این چای می تواند قدرت تمرکز را در افراد بالا ببرد و سبب ایجاد شادابی و آرامش روانی در افراد مختلف شود.
موثر در سطح کلسترول خون
سطح بالای کلسترول بد می‌تواند منجر به جمع شدن پلاکت‌ها در دیواره‌های عروق شود. این موضوع می‌تواند
منجر به کاهش جریان خون شود و حمله‌ی قلبی و سکته را به دنبال داشته باشد.
در یک مطالعه نشان داده شد چای سیاه سطح کلسترول بد را ۱۱٫۱ درصد کاهش داد. محققان در این مطالعه
به این نتیجه رسیدند که چای سیاه از بالا رفتن فشار خون در افراد مبتلا به اضافه وزن و مستعد ابتلا به
بیماری قلبی جلوگیری می‌کند.
مبارزه با رادیکال های آزاد
رادیکال‌های آزاد در نتیجه‌ی عواملی از جمله آلودگی، استعمال دخانیات و استرس رخ می‌دهند. این ترکیبات
برای بدن سمی هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها در مبارزه با رادیکال‌های آزاد اثرگذار هستند. چای سیاه سرشار از
آنتی‌اکسیدان‌‌های مختلف است که در این زمینه نقش مهمی دارند. مصرف چای سیاه با لیموترش هم ممکن
است در مبارزه با رادیکال‌های آزاد مفید باشد.
***برای خواندن مقاله خواص قهوه برای سلامتی بر روی این لینک کلیک کنید.
*** جهت خرید چای لاته ماگوش با طعم هل و زعفران و یا زنجبیل و دارچین نیز با تخفیف ویژه از این لینک استفاده کنید.
