قهوه به عنوان یکی از پر مصرف‌ترین نوشیدنی‌های جهان به حساب می‌آید و دانه‌های آن بصورت گسترده‌ای

در همه‌جا یافت می‌شود. مصرف قهوه در سراسر دنیا به واحد تریلیون در سال می‌رسد. همچنین 70 درصد از

مصرف قهوه‌ جهان مربوط به عربیکا و 30 درصد از آن متعلق به روبوستا است. البته در کشور ما مقدار مصرف

روبوستا بیشتر از عربیکا است.

برای پاسخ به این سوالات باید به سراغ آمار و ارقامی برویم که سازمان بین‌المللی قهوه ( ICO ) در ابتدای

سال 2017 منتشر کرده است. این آمار ده کشور برتر جهان براساس میزان تولید قهوه در سال 2016 را معرفی

و جایگاه آنها را مشخص کرده است.

خوب است بدانید که مصرف قهوه سالیانه به واحد تریلیون می رسد یعنی از مرز میلیاردها مصرف کننده هم

عبور می کند.

دانه های نوشیدنی قهوه برای رشد نیاز به آب و هوایی گرم و شرجی دارد و می بایست که در یک ارتفاع

مشخص شده از سطح دریا نیز باشد.

ارتفاع گیاه قهوه تا دریا هر چقدر بیشتر باشد قهوه طعم و رایحه ای پیچیده تر به خود خواهد گرفت.

قهوه دارای دانه های مختلفی است که عبارت هستند از قهوه لیبریکا، قهوه عربیکا و قهوه روبوستا. هر کدام از

این دانه ها در مناطق مخصوص خود کشت می شوند به عنوان مثال لیبریکا در غرب آفریقا و کشور لیبریا،

عربیکا در ارتفاعات جنوب غربی کشور اتیوپی و روبوستا در کشور ویتنام کشت می شوند.

تولید کنندگان قهوه در جهان به بیش از 70 کشور می رسند که هریک نقش متفاوتی در گسترش و همه گیر

شدن این نوشیدنی داشته اند، که باعث شدن قهوه به یکی از محبوبترین و پرمصرف‌ترین نوشیدنی های جهان

تبدیل شود.

اما توجه کنید که حتما بیشترین تولید کننده قهوه با کیفیت ترین قهوه را تولید نمیکند برای مثال برزیل

بیشترین تولید کننده قهوه در جهان است اما از نظر کیفیت به نسبت تولید کننده های دیگر برتر نمی باشد.

کمربند قهوه

 قهوه به شرایط آب و هوایی خاصی برای رشد احتیاج دارد، تنها در مناطق محدودی رشد می کند. به عبارتی

دیگر، قهوه به آب و هوایی شرجی و گرمسیری وابسته است و باید در ارتفاع مشخصی از سطح دریا رشد کند.

از همین رو، تنها برخی از کشورها این شرایط را دارند و می توانند درخت قهوه را در خاکشان کشت کنند.

اما جالب اینجاست که تمام این کشورها روی یک خط مشخص از نظر جغرافیایی قرار دارند. خطی که بین

مدار راس السرطان و مدار راس الجدی واقع شده و به نام کمربند قهوه (coffee belt) شناخته می شود.

تمام کشورهای واقع در این کمربند از آسیای شرقی تا آمریکای جنوبی کشیده می شوند.

این کشورها همه دارای آب و هوای گرمسیری و شرجی هستند و ارتفاعی بین 500 تا 2400 متر از سطح دریا

دارند. این ارتفاع هرچه بیشتر باشد، طعم و رایحه قهوه پیچیده تر می شود. به عبارتی دیگر، گونه روبوستا در

ارتفاعات پایین تر و گونه عربیکا در ارتفاعات بالاتر کشت می شوند. از همین رو بزرگترین تولید کننده های

قهوه جهان نیز روی این کمربند واقع شده اند و بهترین قهوه ها هم در این کمربند یافت می شوند.

بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان

رتبه اول برزیل 

برزیل نخستین جایگاه بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان را دارد. این کشور در سال 2014 رقم سرسام‌آور

2 میلیون و 595 هزار تن تولید قهوه را ثبت کرد. البته این دستاورد جدیدی برای برزیل نیست.

چراکه این کشور بیش از 150 سال است که به عنوان صدرنشین تولید قهوه‌ جهان به حساب می‌آید. مزارع

پرورش قهوه بیش از 27000 متر مربع از خاک این کشور را پوشانده است و اکثر این مناطق در جنوب برزیل و

در شهرهای Gerais Minas ،Sao Paulo و Parana قرار دارند. جایی که شرایط اقلیمی و دمایی

برای کشت و پرورش قهوه بسیار مناسب است .

قهوه‌ برزیل همچنین نسبت به دیگر کشورها یک تفاوت عمده دارد. در مراحل‌ فرآوری قهوه در برزیل از روش

پردازش خشک (Dry Process) استفاده می‌شود. به این صورت که میوه های قهوه در معرض نور مستقیم

خورشید خشک می‌شوند. در حالیکه در اکثر کشورها از روش پردازش خیس (Wet Process) استفاده

می‌شود.

رتبه دوم ویتنام 

ویتنام کشوری که در سال 2015 به تنهایی 1 میلیون و 650 هزار تن قهوه تولید کرده است . با وجود جنگی

که چندین سال در ویتنام جریان داشت، اما در طول مدت جنگ و پس از آن، قهوه همچنان به عنوان بخش

عظیمی از صنعت این کشور به حساب می‌آمد. میزان تولید قهوه‌ ویتنام در سال 1975 تنها 6000 تُن بود. اما

این مقدار به سرعت گسترش پیدا کرد و امروز به حدود 2 میلیون در سال رسیده است . صادرات قهوه ویتنام به

سراسر جهان بسیار بالاست.

 رتبه سوم کلمبیا

ورود قهوه در این کشور به دهه نخست سال 1700 میلادی باز می گردد. زمانی که کشیش های اسپانیایی

قهوه را به کلمبیا می آورند و نخست در مناطق حوزه سانتاندروبویاکو کاشته می شود.

قهوه‌ کلمبیا در سراسر جهان مشهور است و یکی از خوش طعم ترین قهوه ها همراه با رایحه ای مطبوع را

تولید می‌کند. البته بین سال‌های 1980 تا 2010 شرایط اقلیمی کلمبیا مثل افزایش دما و کمبود بارش تاثیری

منفی روی تولید قهوه گذاشت.

به هر رو، سالیان زیادی کلمبیا پس از برزیل جایگاه دوم بیشترین تولید قهوه ی جهان را در اختیار داشت. اما

به دلیل گسترش سریع پرورش قهوه در ویتنام، تولید قهوه‌ کلمبیا به جایگاه سوم تنزل پیدا کرد. 

رتبه چهارم اندونزی

این کشورنخستین کشورهایی بود که قهوه توسط هلندی ها در دهه نخست 1600 میلادی به آن وارد شد. به

خصوص منطقه جاوا در این کشور که هنوز مشهور است.

تولید قهوه‌ کشور اندونزی در سال 2015 بیش از 660 هزار تن بوده است. البته در کنار تولید زیاد قهوه، کیفیت

قهوه‌های اندونزی نیز بسیار خوب است. اگرچه عمده تولید قهوه اندونزی، قهوه روبوستا است، اما می توان

گفت قهوه این کشور از بهترین قهوه های روبوستای جهان است.

اما بطور کلی مناطق جغرافیایی اندونزی به دلیل نزدیکی به خط استوا، نواحی بسیار مناسبی برای کشت و

پرورش قهوه هستند. چیزی حدود 1 میلیون هکتار از نواحی مختلف کشور اندونزی را مزارع پرورش قهوه

تشکیل می‌دهند.

رتبه پنجم اتیوپی

این کشور با تولید 384 هزار تن کیلوگرم در سال 2015  یکی از بزرگترین تولیدکنندگان سالانه‌ قهوه در جهان

است.

این کشور از نظر جغرافیایی به عنوان خاستگاه معروف‌ترین قهوه‌ سراسر جهان یعنی عربیکا به حساب می‌آید.

از نظر اقتصادی نیز چیزی حدود 28 درصد از صادرات این کشور مربوط به قهوه است. از همین رو تقریبا 15

هزار نفر از شهروندان اتیوپی در بخش‌های مختلف تولیدات قهوه مشغول به کار هستند .

جالب توجه است که اتیوپی فرهنگی غنی در قهوه دارد . یعنی چیزی حدود 1100 سال است که کشت قهوه در

این کشور وجود دارد.

رتبه ششم هندوستان

هندوستان جایی که برای نخستین بار یک مسلمان دانه های قهوه را از عربستان به این کشور می آورد. اما

کشت سیستماتیک قهوه در هندوستان از سال 1680 صورت می گیرد. همچنین در سال 1840 نخستین مزرعه

مخصوص کشت قهوه در این کشور تاسیس می شود. اما ممکن است اینطور به نظر برسد که هندوستان در

پرورش قهوه و حضور در بازار تجاری آن، نقش چندانی ندارد. ولی در واقع میزان تولید قهوه‌ این کشور در سال

2015  به  رقم بالای 348 هزار تن رسید.

اکثر قهوه های این کشور در تپه‌های جنوبی آن تولید می‌شود. دانه های قهوه در شرایط باد و بارندگی‌های

موسمی رشد می‌کنند و اغلب در کنار ادویه‌هایی مانند هل و دارچین پرورش می‌یابند. به همین دلیل طعم و

رایحه‌‌ای تند دارند.

رتبه هفتم هندوراس

برخی می گویند نخستین برداشت قهوه در این کشور به سال 1804 و در منطقه ای موسوم به کومایاگوآ بازمی

گردد. هندوراس 348 هزار تن تولید قهوه در سال 2015 داشته است.

با این وجود برند این کشور هنوز در سراسر جهان به خوبی شناخته نشده است. در حالیکه برندهای کشورهایی

مانند کلمبیا و اتیوپی برای اکثر مردم شناخته شده است. همچنین از قهوه هندوراس اکثرا در قهوه‌های ترکیبی

استفاده می‌شود و در بین مصرف کنندگان افراد کمتری با برند این کشور آشنایی دارند .

با این حال قهوه همچنان به عنوان بخش مهمی از اقتصاد هندوراس محسوب می‌شود و تعداد زیادی از مردم

این کشور در صنعت قهوه فعالیت دارند. به طوری که در زمان بحران اقتصادی در سال 2009، قهوه توانست از

ورشکستگی دولت جلوگیری کند.

رتبه هشتم اوگاندا

این کشور 288 هزار تن در سال 2015 تولید قهوه داشته است. به همین دلیل اوگاندا در آفریقا جزو بالاترین

صادرکنندگان قهوه در جهان به شمار می‌رود. این کشور در سال 2015 جای مکزیک را در این رتبه‌بندی

گرفت و رتبه‌ی هشتم را به خود اختصاص داد. همچنین در این کشور هر دو گونه‌ی روبوستا و عربیکا به خوبی

پرورش می‌یابد.

از دهه 80 میلادی، قهوه در این کشور بسیار پر رونق شد و رشد کرد. در اوگاندا البته تا قبل از کشت قهوه،

کاکائو پرورش می یافت و بعد از ورود قهوه، تولید کاکائو کمتر شد. قهوه همچنین قسمت مهمی از اقتصاد

اوگاندا را تشکیل می‌دهد و افراد زیادی در صنعت قهوه‌ این کشور مشغول به کار هستند.

رتبه نهم مکزیک

قهوه در اواخر قرن هجدهم وارد مکزیک شد و در نخستین سفرش به منطقه وراکروز در این کشور رفت.

در سال 2015 تولید قهوه‌ مکزیک به 234 هزار تن رسید. یکی از بهترین قهوه ‌های عربیکای جهان در این

کشور تولید می‌شود و بخش عمده‌ای از صادرات به آمریکا را نیز تشکیل می‌دهد. قهوه روبوستا تنها 4 درصد از

تولید قهوه در مکزیک را تشکیل می دهد.

در دهه‌ 1990 میلادی بحران پرورش قهوه در مکزیک بوجود آمد و باعث شد قیمت قهوه های تولیدی این

کشور افزایش یابد. همچنین نظارت بر صادرات قهوه به خوبی کنترل نمی‌شد و این منجر به ناتوانی مکزیک

در بازار تجاری قهوه در جهان شد. این بحران تا سال 2000 میلادی نیز ادامه داشت . اما احتیاج ثابت کشور

آمریکا به واردات قهوه باعث شد بازار تجاری مکزیک نیز به تدریج بهبود یابد. صادرات قهوه مکزیک در سال

2005  به 1.7 میلیون بسته ( 60 کیلوگرمی) رسید. 

رتبه دهم گواتمالا

قهوه در اواخر قرن هجدهم آشنا شد. اما کشت آن از سال 1860 رواج پیدا کرد.

گواتمالا 204 هزار تن دانه‌ قهوه در سال 2015 تولید کرد و نسبت به تولید سال‌های گذشته‌اش نیز کیفیت

ثابتی داشت. قهوه در گواتمالا در دمایی بین 16 تا 32 درجه‌ سانتیگراد و در ارتفاعات 500 تا 5000 متری از

سطح دریا پرورش می‌یابد. گواتمالا یکی از پرحجم ترین تولیدات قهوه را داشت تا اینکه در سال 2011

هندوراس از آن سبقت گرفت.

از خصوصیات قهوه این کشور می توان به درشتی دانه ها و شکلاتی بودن عطر و طعم آن اشاره کرد.

همچنین اسیدیته لیمویی و مقداری گُلی آن از دیگر ویژگی های قهوه گواتمالا است.

پاناما

کشور پاناما توانسته در زمینه بهترین کشور تولید کننده قهوه جایگاه ویژه ای داشته باشد. همانطور که متوجه شدیدکشور پاناما جزو ده کشور برتر تولید قهوه نبود اما از نظر فاکتورهایی که گفتیم توانسته جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص دهد. 

قهوه جامائیکا / کارائیب

جمهوری دومینیکن و هائیتی تنها کشورهای کارائیب هستند که در بین 30 کشور برتر تولید کننده قهوه در

جهان قرار دارند و به ترتیب دررتبه های 27 و 28 قرار هستند.

کارائیب به دلیل وسعت، ارتفاعات یا آب و هوای جزایر به سادگی نمی تواند از نظر کمیت با آفریقا، آسیا یا

آمریکای لاتین رقابت کند.

قهوه فقط در مناطق کونا در جزیره هاوایی، در دامنه های Hualalai (هوآلالای) و Mauna Kea (مائونا

کیا) پرورش داده می شود، قهوه کونا احتمالاً جز نادرترین و ارزشمندترین انواع قهوه در جهان است.

منشا قهوه کونا را می توان در دهه 1820 کشف کرد، هنگامی که برای اولین بار قلمه های درخت برزیلی در

خاک غنی از آتشفشان کاشته شد.

Brazen Hazen در ارتفاعی در حدود 1900 پا از سطح دریا قرار دارد و دارای درختان زیادی با قدمتی

بیش از 100 سال می باشد. قیمت این قهوه در حدود 3300 دلار در ازای هر پوند است.

آینده تولید قهوه

با افزایش دمای جهانی، رشد قهوه خوب ممکن است به طور فزاینده ای چالش برانگیز شود. برای رشد خوب و

مداوم دانه‌های قهوه در آینده، یافتن ترکیب‌های جدیدتر و ترکیبی از دانه‌های قهوه ضروری است.

چندین مطالعه و ماموریت تحقیقاتی گونه‌های وحشی قهوه را پیدا کرده‌اند که در سواحل ساحل عاج و در

مناطق خاصی از سیرالئون رشد می‌کنند، که می‌تواند پاسخی برای مشکلات تولید قهوه ما باشد. قهوه حاصل

از این گیاهان قهوه طعمی شبیه به دانه معروف عربیکا داشت و در دمای بالاتر نیز رشد می کرد.